Yangın Sprinkler Sistemi

Genelmekanik, ansiklopedi

---

Yangın sprinkler sistemi, üzerine bağlanmış olduğu su hattı kolon boru sistemine yeterli basınçta su sağlayan aktif bir yangından korunma düzeneğidir. Geçmişte sadece büyük ticari binalarda ve fabrikalarda kullanılan bu yöntem günümüzde neredeyse uygun maliyetler ile  bireysel konutlara dahi uygulanmaktadır.

 

Tarihi

Leonardo da Vinci , 15. yüzyılda sprinkler sistemi tasarladı. Da Vinci, patronunun mutfağını bir süper fırın ve bir konveyör bant sistemi ile otomatikleştirdi. Bir yemek sırasında komik bir olaydan sonra bir şeyler ters gider ve yangın çıkar. Da Vinci’ nin geliştirdiği yağmurlama sistemi mükemmel çalışır, yiyeceklerin tümünü ve mutfağın büyük bir bölümünü yanmaktan kurtarırlar.

Ambrose Godfrey,  1723′ te ilk başarılı otomatik sprinkler sistemini yapmayı başardı. Bir söndürme sıvısı tankını serbest bırakmak için barut kullandı.

Dünyanın ilk bilinen modern sprinkler sistemi 1812 yılında İngiltere’ deki Theatre Royal’ de, Birleşik krallık ordusunda topçu subayı olarak görev yapan mimar mucit William Congreve tarafından kurulumu yapıldı ve aynı yıl 3606 patent numarası ile buluşu sahiplendi. 95.000lt. su ile beslene sistem hava almayan silidirik bir hazne 10” 250mm. lik dağıtım borularından beslenen daha küçük çaptaki bir yangın sırasında su bırakan 1/2″ 13mm lik delikleri olan borulardan oluşuyordu.

1852′ den 1855′ e kadar ABD New England’ daki teksitl fabrikalarında yamgın koruma aracı olarak perfore boru sistmeleri kullanıldı. Ancak bunlar otomatik sistemler değildi, kendi başlarına yangına müdahale edemezlerdi. Mucitler ilk olrak 1860′ lı yıllarda otomati,k sprinklerler denemeye başladılar. İlk otomatik sprinkler sitemi 1872′ de maington, Philip W. Pratt tarafından patenti alındı. New Haven Connecticut’ tan Henry S. Parmalee, pratikte ilk otomatik sprinkler başlığının mucidi olarak kabul edldi. Parmalee Pratt patentini geliştirdi ve daha teferruatlı bir sprinkler sistemi ortaya çıkardı. 1874 yılında yangın sprinkler sistemini sahibi olduğu piyano fabrikasına uyguladı.

Frederick Grinnel, 1881′ de Parmalee’ nin tasarımını geliştirerek kendi adını taşıyan sprinkler yaparak patentini alır. Cihazı üzerinde çalışmaya devam etti ve 1890′ da cam disk sprinkler icat etti.

Bu sistemler 1940′ lı yıllara kadar yüksek sigorta maliyetlerinde tasarruf etmek için kullanılırken zaman içinde zorunlu güvenlik ekipmanı haline gelmiştir. Yağmurlama sistemleri artık günümüzde okullar ve yerleşim alanları dahil olmak üzere bir çok yapı ve binalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu büyük ölçüde Avrupa Yağmurlama Sistemleri Ağı ve İngiliz Otomatik Yangın Sprinkler Derneğinin dünyadaki lobi faaliyetlerinin sonucudur.

İskoçya ve ingiltere’ deki bina yönetmelikleri , genellikle yolcuların güvenliğini sağlamak amacıyla çeşitli özelliklerde yangın sprinkler sistemlerinin kurulmasını gerektirir.

İskoçya’ daki tüm okullar, bakım evleri, korunaklı konutlar ve yüksek katlı daireler sprinkler korumalıdır. İngiltere’ de 30 metre üzerinde olan tün yapılarda yağmurlama sisteminin kurulması zorunludur.

2011 yılında Galler, yeni evlerde yangın sprinklerinin kurulumunu zorunlu hale getiren dünyada ilk ülke oldu. Kanunun kapsamı, yeni inşa edilen evler, bakım evleri, apartmanlar, ikamet edilen üniversite kampüsleri dir. Bu yasa Galler’ de Eylül 2013 ten itibaren yürürlüğe girmiştir.

Uygulama Alanı

---

Sprinklerler, 1874′ ten beri Amerika Birleşik Devletlerin‘ de kullanılmaktadır. Yüzyılın başlarında genellikle yangınların büyük bir kısmının hem insan hemde büyük mülk kayıplarının yaşandığı  fabrikalarda kullanılmaya başlanmıştır. ABD’ de itfaiye ekiplerinin yüksek binalarda yangın söndürmede yeterli hortum akışını sağlamada yetersiz olduğu 23 metreden yüksek binalarda ve yeraltı yapılarında sprinkler kullanımı gerekmektedir.

sprinklerlerin, bina koduna göre uygulanması gerekebilir ve muhtemel mal zararı ve iş kayıplarını önlemek maksadıyla sigorta şirketleri tarafından önerilebilir. ABD ‘ de günlük konaklama ve toplanma yerleri, oteller, hastaneler, huzur evleri, öğrenci yurtları gibi 100 ün üzerinde sertifika gerektiren bina kodu mevcuttur.

Yönetmelikler

---

Amerika Birleşik Devletleri

Genelde yerel yargı alanlarına bırakılan bina yönetmeliklerine ilişkin çok az spesifik yerel mevzuat olmasına rağmen, yerel hükümet inşaatlardaki yangın güvenliğini en üst standartlara çıkarabilmek için parasal fonlarını ve nüfuzlarını kullanmışlardır.

1990 yılında ABD, kongresi Hoteller ve Moteller Yangın Güvenliği Yasası olarak bilinen PL-101 -391 e geçti. Bu yasa yerel yani federal hükümetten teşvik alan otel, motel, konre ve toplantı merkezleri gibi benzeri kurumların yangın ve diğer güvenlik gereksinimlerinin karşılanması gerektiğini öngörür. Bu koşullarda en çok görülen örnek sprinkler sistemleri uygulamalarıdır.

2011 yılında Pennsylvania ve Kaliforniya, tüm yeni yapılan konutlarda sprinkler sistemini zorunlu kılan ilk ABD eyaletleri oldular. Ancak Pennsylvania daha sonra aynı yıl yasayı yürürlükten kaldırdı. ( Kaynak : “Pennsylvania otomatik sprinkler ihtiyacını ortadan kaldırır” .)

Avrupa

İngiltere’ deki sprinkler sistemine olan ilgi ve destek, sprinkler sistemlerinim daha yaygın bir şekilde kullanılmasını sağlamıştır. 2011′ de Galler yeni yapılan evlerde sprinkler sisteminin kullanılmasını zorunlu hale getiren ilk dünya devleti olmuştur. Kanun yeni yapılan evler, apartmanlar, bakım evleri ve üniversiteler için de geçerlidir. İskoçya’ da tüm yeni yapılan okullar, bakım evleri ve yüksek katlı dairelerde siprinkler sistemi kullanılmaktadır.

Birleşik Krallık’ ta ( İngiltere, Galler, İskoçya ) 1990′ dan beri inşaat yönetmelikleride bina standartları dahilinde sprinkler sisteminin dah,l olması sağlanmıştır.

Norveç’ te 2010 itibariyle iki kattan fazla konut, huzur evi, otel ve hastanelerde kullanılması yasalaşmıştır. Hollanda Schiphol havalimanında 27 Ekim 2005′ te yasa dışı göçmen gözaltı merkezinde çıkan yangında burada bulunan 11 tutuklu göçmenin ölümüne neden olur ve Hollanda’ da benzer yapıya sahip tüm hapishanelerde sprinkler sisteminin güçlendirilmesine yol açmıştır. 11 Nisan 1996′ da Düsseldorf Havalimanı’ nda meydana gelen bir yangın 17 kişinin ölüme sebep olur ve Almanya’ da ki tüm havalimanlarının sprinkler sistemleri yenilenir. Çoğu Avrupa ülkesi alışveriş merkezleri, büyük çaplı depolar ve yüksek binalarda sprinkler sisteminin kullanılmasını gerekli kılar.

 

İşlem

 

---

Her kapalı kafalı sprinkler başlığı, ısıya duyarlı içi sıvı dolu bir cam ampul veya eriyebilen alaşım ile birlikte tutulan iki parçalı metal bir bağlantı ile kapatılır. Cam ampul veya alaşım sprinkler etrafındaki ortam sıcaklığının tasarım aktivasyon sıcaklığı seviyesine ulaşıncaya kadar tapa görevi yaparak boru kapağına basınç uygular ve  suyun akmasını engeller.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tasarım

---

Sprinkler sistemleri yangınları kontol altına lamak yada tamamen bastırmak söndürmek için tasarlanmıştır.