Sırbistan
Genelmekanik, ansiklopedi
Sırbistan, uluslararası resmi adı Sırbistan Cumhuriyeti, Balkanlar’ da yer alan bir ülkedir. Sırbistan-Karadağ ayrıldıktan sonra oluşmuştur. Kuzeyinde Macaristan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Karadağ, güneyinde Makedonya ve Kosova, doğusunda Romanya ve Bulgaristan bulunur.
Sırbistan Tarihi
Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını almıştır ve 420 yıl Osmanlı toprağı olarak kalmıştır. Balkanlar’da yer alan eski Yugoslavya’nın bir arada kalan iki parçası olan Sırbistan ve Karadağ’ın oluşturduğu Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği, 21 Mayıs 2006 günü Karadağ’da düzenlenen referandum sonucu “De Facto” şekilde ortadan kalktı. Birliğin “De Jure” yani hukuki anlamda son bulmasıysa 3 Haziran 2006 tarihinde her iki ülke parlamentosunun birliğin sona ermesini onaylaması ile gerçekleşti.
Bu eski birlik içindeki iki ulusal oluşumu teşkil eden Sırbistan (başkenti Belgrad) ve Karadağ (başkenti Podgorica) artık kendi politikalarını belirleme serbestliğine sahiptirler.
Sırbistan, savaştan sonra ve Karadağ‘ ın Sırbistan’dan ayrılmasıyla birlikte denizle bağlantısı kalmadığı için donanmasını satılığa çıkarmıştır. Ülkenin iki özerk bölgesi vardır. Birincisi başkenti Novi Sad olan Voyvodina’dır. Voyvodina’da yoğun bir Macar azınlığı bulunmaktadır. İkincisi başkenti Priştine olan Kosova ve Metohiyadır. Sırbistan nüfusunun % 82’ si Sırp, geri kalan % 18’lik kısmı ise Macar, Boşnak, Roman ve diğer azınlıklar oluşturur.
İdari Yapı
– Sırbistan’ın idari sistemi istatistiksel bölgeler, ilçeler ve belediyelerden oluşur.
Kosova ve Metohiya’daki Birimler
Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi, 1998 yılında başlayan çatışmalar sonucunda 1999 yılından itibaren fiilen Sırbistan idari yapısından kopmuştur. 2008 yılında tek taraflı bağımsızlığını da ilan ederek, uluslararası tanınma süreci devam eden ayrı bir devlet statüsü kazanmıştır. Dolayısıyla Kosova ve Metohiya ’daki idari birimler fiilen yoktur.
Sırbistan İstatiksel Bölgeler
Sırbistan’ın en üst idari düzeyini istatistiksel bölgeler (Sırpça: Статистички регион) oluşturur. 2009 yılında Sırbistan Millî Meclisi ülkeyi 7 istatistiksel bölgeye ayıran “Eşit Bölgesel Kalkınma Kanunu” çıkarmıştır. 2010 yılı’ nın 7 Nisan tarihinde Kanun tadil edilmiş, bölge sayısı 5 olarak düzenlenmiştir.
- Voyvodina
- Belgrad
- Şumadiya ve Batı Sırbistan
- Güney ve Doğu Sırbistan
- Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi
İlçeler
Sırbistan’ın idari sisteminde istatistiksel bölgelerin içinde ilçeler. Ülkenin idari dağılımında 29 ilçe vardır. Bunlardan 7’si Voyvodina’da, 8’i Şumadiya ve Batı Sırbistan’da, 9’u Güney ve Doğu Sırbistan’da, 5’i fiilen Sırbistan’da yer almayan Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi’nde yer alır.
Belediyeler
– Sırbistan’ın idari sisteminde ilçelerin içinde belediyeler yer alır. Ülkenin idari dağılımında 150 adet belediye vardır. Bu idari birimler, Sırbistan’daki yerel yönetim merkezlerini oluştururlar. Ülkede belediye alanlarından 33 tanesi şehir belediyesi yapısındadır.
-Sırbistan idari yapısında ayrıca 24 adet idari statüye sahip şehir vardır. Şehir yapılarından bazıları şehir belediyesi birimini oluştururken, bazı şehirler bu statüye sahip değildir. Belgrad, Novi Sad, Niş, Kragujevac, Požarevac ve Vranye olarak 6 şehir ülkedeki şehir belediyelerindendirler. Bu şehirlerin yapısında ayrıca birden fazla belediye birimi bulunur.
Şehirleri
- Belgrad = 1.576.124
- Novi Sad = 299.294
- Niş = 252.400
- Kragujevac = 146.000
- Subotica = 99.820
- Leskofça = 95.758
- Çaçak = 73.200
- Semendire = 62.700
- Valjevo = 61.400
- Kraljevo = 57.800
- Alacahisar = 57.400
- Ujiçe = 55.000
- Vranye = 55.000
- Böğürdelen = 54.800
- Yeni Pazar = 54.030
- Bor = 48.615
Etimoloji
Sırbistan’ın resmî dili Sırpçadır. Ancak azınlık dilleri olarak, Macarca, Makedonca, Boşnakça, Hırvatça ve dilleri başta olmak üzere diğer azınlık dilleri konuşulur. Sırpların büyük çoğunluğu Ortodoks Kilisesi’ne bağlıdır. Ama aralarında Katolik ve az da olsa Protestan olanları vardır. Sancak bölgesinde yaşayanların çoğunluğu Boşnak kökenlidir.
Sırbistan Ekonomisi
2008-2012 Küresel Ekonomik Kriz Sırbistan ekonomisini etkilemiş, 2000’li yıllarda yüksek büyüme oranları yakalayan Sırbistan ekonomisi 2009-2012 yılları arasında küçülmüştür. İşsizlik, ülke ekonomisinin en önemli sorunu olmaya devam etmektedir. Avrupa Komisyonu’nun ‘2015 İlerleme Raporu’na göre, Sırbistan etkin bir piyasa ekonomisine ve AB içinde rekabet gücüne sahip olmayı öngören Kophenang Ekonomik Kriterleri’ni kısmen karşılamaktadır. IMF ile Sırbistan arasında anlaşmaya varılan üç senelik program ile 1 milyar Euroluk ‘stand-by’ düzenlemesi 2015 Şubat ayı sonunda yürürlüğe girmiştir. Bu bilgiler dışında Sırbistan’ ın resmi olmayan kaynaklara göre en çok dış ticaret yaptığı ülke Türkiye’ dir.
Demografik Yapısı
Ülkede büyük nüfus oranıyla yaşayan Sırpların dışında, başka etnik gruplar da vardır. Kuzey kesimde Macarlar, Rumenler, Slovaklar, Hırvatlar, Rusinler; orta ve güneyde Boşnaklar, Arnavutlar, Türkler yaşar. Bu gruplardan bazıları az nüfusa sahiptirler.
Kültür
Mutfak
Sırbistan mutfağı, Balkan mutfaklarından biridir ve heterojen bir mutfaktır. Yemek kültürü olarak Türk mutfağı ile büyük ortaklıkları vardır. Uzun tarihî süreçteki beraber yaşama sonucu birikim ile birlikte Sırbistan mutfağında, bugün Türk yiyeceği sayılan birçok ürünü görmek mümkündür. Sarma (sarma), kebap (ćebap, ćevap), güveç (đuveć), baklava (baklava), börek (burek) bu mutfak örneklerinden birkaçıdır.
Burada yer verilen bilgiler bilgi amaçlı hazırlanmış olup bağlayıcı bir resmi belge niteliğinde değildir.